Psychosomatiek 

Psychosomatische ziekten zijn lichamelijke ziekten waarbij een belangrijke psychogene factor aanwezig is. Een aantal factoren leiden hiertoe:

1. Lichamelijke aanleg om psychische spanning langs een bepaald orgaan te uiten. Deze aanleg is vaak erfelijk, hoewel niet steeds dezelfde ziektemogelijkheid geërfd wordt: bv. vader astma, zoon eczeem.
2. Psychogene factor: de persoon krijgt, vaak door zijn opvoeding, de mogelijkheid tot ambivalentieconflicten mee: hij verwerpt grondig bepaalde situaties, maar alle middelen om er tegen in te gaan zijn op hun beurt "verboden". Bv. overbeschermende moeder: het kind verwerpt dit, maar mag zich tegenover al deze blijken van liefde niet agressief voelen. Alexander (Am. psychoanalist, 1940) maakte onderscheid tussen personen met dominantieneigingen (vaker ziekten van hart en longen) en afhankelijkheidsneigingen (vaker darmziekten).

"Psychosomatische" persoonlijkheden zijn vaak opvallend gekenmerkt door een "exacte" mentaliteit: een redeneringskader, waarin alles schijnt te kloppen, en waarin psychologische en subjectieve factoren geen plaats hebben. Een soort volmaakt verdringingskader, zodat de stress geen enkele andere uitweg heeft dan het somatische. Beide bovenstaande factoren zijn nodig om een aanval te kunnen uitlokken, alhoewel de belangrijkheid kunnen verschillen. Vaak zijn er ook uitwendige somatische factoren (bv. infectie bij astma) in het spel.

Verschillende bekende soorten van psychosomatische ziekten zijn:
1. astma
2. eczeem 
3. hypertensie
4. psoriasis
5. coronaritis
6. migraine(Hemicrania)
7. ulcus duodeni ("maagzweer") 
8. ileitis terminalis (ziekte van Crohn)

Somatische syndromen

Dit zijn stoornissen van lichamelijke functies, waarbij de oorzaak en/of onderhoudende factor grotendeels psychisch is.

Iemand met een somatisatiestoornis heeft tal van vage lichamelijke klachten. Mensen met een somatisatiestoornis beschrijven hun symptomen op een dramatische en emotionele manier en noemen ze vaak 'ondraaglijk', 'niet te beschrijven' of 'onvoorstelbaar erg'.
Er treedt een extreme mate van afhankelijkheid op in de relaties van mensen met een somatisatiestoornis. Zij vragen steeds vaker om hulp en emotionele steun en kunnen woedend worden wanneer zij vinden dat er niet aan hun behoeften tegemoet wordt gekomen. Zij zijn vaak ontevreden over de ontvangen medische zorg en gaan van de ene arts naar de andere.

De intensiteit en het herhaald optreden van de symptomen weerspiegelen het intense verlangen van de persoon om in elk aspect van het leven te worden verzorgd. De symptomen zijn gewoonlijk onaangenaam en belemmeren het ondernemen van tal van plezierige activiteiten. Dit doet vermoeden dat de persoon ook lijdt aan gevoelens van waardeloosheid en schuld. De symptomen voorkomen plezier en dienen tevens als straf.

Mensen met een somatisatiestoornis zijn zich er niet van bewust dat hun voornaamste probleem van psychologische aard is en dringen dus bij hun artsen aan op medische onderzoeken en behandelingen. De arts is wel verplicht om tal van lichamelijke onderzoeken en tests te verrichten om te bepalen of de persoon een lichamelijke stoornis heeft die de symptomen voldoende kan verklaren. Verwijzingen naar specialisten zijn heel gebruikelijk, zelfs wanneer de persoon een redelijk bevredigende relatie met een bepaalde arts heeft opgebouwd.

Zodra een arts bepaalt dat de stoornis psychologisch van aard is, kan de somatisatiestoornis worden onderscheiden van soortgelijke psychiatrische stoornissen op basis van de vele symptomen en het gewoonlijk jarenlange aanhouden daarvan. De diagnose wordt daarnaast nog bevestigd door de dramatische manier waarop de klachten worden gepresenteerd en het exhibitionistische, afhankelijke, manipulatieve en soms suïcidale gedrag van de persoon.